Kinderboekentips

Een prentenboek over perspectief. Als je het van een andere kant bekijkt, dan kan het er zomaar heel anders uitzien. Dit boek nodigt uit om na te denken over hoe andere mensen de wereld heel anders kunnen ervaren. Het is een mooie gespreksstarter over diversiteit en over je verplaatsen in een ander. Uit het verhaal wordt nog niet duidelijk of het een probleem is dat meneertje Rond en meneertje Vierkant elkaar niet begrijpen. Ze ontdekken ook niet zelf hoe het komt dat ze het niet eens worden met elkaar. Mijn advies is om je kind of leerlingen tijdens of na het voorlezen vragen te stellen, zodat ze zelf nadenken over hoe het komt dat de twee elkaar niet begrijpen en waarom het leuker zou zijn als ze elkaar wél zouden leren begrijpen.

Naast dat het een spannend avonturenverhaal is, gaat dit boek over of de mens in zijn kern goed of slecht is, of wij als mensen het leven op aarde waard zijn. Als lezer leef je mee met Rosa, vanaf voordat ze zich kan herinneren, tot ze een tiener is. Ze komt op veel plekken terecht en ontmoet veel mensen. Sommigen zijn egoïstisch of zelfs wreed, anderen zijn warm en zorgzaam. Rosa observeert dit, en hoewel ze nare dingen meemaakt en belangrijke mensen kwijtraakt, blijft ze altijd hoopvol. Ze is ook een heel pragmatisch meisje: als er op haar reis problemen ontstaan, lost ze die op. En als ze daar hulp bij nodig heeft, dan vraagt ze dat. Als Rosa weg moet vluchten van het weeshuis, neemt ze de bokkige Wasay met haar mee. Hij gelooft dat kinderen en vrouwen een muts over hun oren moeten dragen, om zich te beschermen tegen leugens. Zonder de discussie met hem aan te gaan, werken Rosa en Wasay samen om zich te redden tijdens hun vlucht. Ze hebben respect voor elkaars meningen en leren elkaar te begrijpen.

Eliza durft alles en ze sleept haar bange broertje Krekel met zich mee. Hij stottert, huilt veel en snapt vooral niet waarom al die moeite nodig is. Maar juist omdat zijn zus hem meeneemt, wordt hij blootgesteld aan zijn angsten. En hoewel sommige dingen altijd eng zullen blijven, wordt hij steeds wat dapperder. Annet Schaap heeft in dit boek ervoor gekozen om innerlijke conflicten te laten zien als dialogen tussen de personages en door hen ingebeelde stemmen. Zo laat Krekel zich uiteindelijk overhalen om iets engs tóch te doen, door de aanmoediging van het standbeeld van zijn moeder. Dit wekt de indruk dat Krekel zowel hulp van buitenaf krijgt (van zijn moeder), als dat hij zichzelf kan helpen. Naast het overwinnen van angsten is ook verwerking van rouw een thema. Dit speelt wat meer op de achtergrond en laat vooral zien wat je niet moet doen. De moeder van Krekel en Eliza is namelijk overleden bij de geboorte van Krekel. Hun vader is er nooit helemaal bovenop gekomen en hij de oudere broers geven Krekel de schuld. Bovendien kiest de vader ervoor om een nieuwe vrouw te gaan zoeken en valt voor een tovenares die uit is op zijn geld en status. Dit verhaal laat zien waarom het belangrijk is om wél te praten over je gevoelens, elkaar om steun te vragen en bieden en je samen aan te passen aan de nieuwe situatie.

Dex' ouders ruziën vaak en op school voelt hij zich alleen. Hij trekt een muur op om zichzelf te beschermen en heeft last van paniekaanvallen. Het verhaal maakt niet duidelijk wanneer hij deze paniekaanvallen krijgt, of waarom zijn klasgenoten hem zo naar behandelen. Dan droomt Dex over een kleurrijk wezen, dat hem vertelt: 'maak elk gevoel groot zonder er iets van te vinden.' Als hij daarmee gaat oefenen, merkt hij dat positieve emoties hem dan vervullen en dat negatieve emoties verdwijnen. Dex oefent daarmee en als vanzelf zorgt dat ervoor dat zijn relatie met zijn ouders en klasgenoten ook beter wordt. De pedagogische kwaliteit van dit boek zou beter zijn als Dex meer interactie had met zijn omgeving. Bijvoorbeeld door om hulp te vragen op school of met zijn ouders in gesprek te gaan over hun ruzies. Lezers zouden zich bovendien beter in Dex kunnen identificeren en herkennen als Dex' gedachten en gevoelens meer aan elkaar gekoppeld waren, of als het vertelperspectief dichter op Dex als hoofdpersoon had gezeten.

Na de scheiding van Obi's ouders houdt de ruzie niet op en Obi zit ertussenin. Daar voelt hij zich verdrietig over, en ook boos, want zijn ouders maken liever ruzie dan dat ze hem wegbrengen of ophalen. Alle emoties die langskomen krijgen een stem in dit boek, als kleine, haast magische wezentjes: Plant, Worm, Druppel, Wolkje, Vlam en Toeter. Obi, en ook Babs en Saar, horen wat die wezentjes hem vertellen en reageren erop. Ze luisteren ernaar of juist niet, of gaan in discussie om Obi te helpen bij het omgaan met al die emoties. Daarnaast is dit ook een verhaal over diversiteit. Zoals we gewend zijn van Pieter Koolwijk gaat ook 'Een rugzak vol' over een kind dat de wereld net anders ervaart dan de meeste mensen. De vriendschap die tussen Obi en Saar ontstaat is een goed voorbeeld van hoe je elkaar kan leren begrijpen, ook als je van elkaar verschilt. Ten slotte is dit boek een aanrader als het gaat om angsten overwinnen. Obi merkt dat Worm, die al zijn bange gedachten uitspreekt, hem vaak tegenhoudt om dingen te doen die hij zou willen. Maar als hij Worm ergens op een parkeerplaats achterlaat, ontdekt hij het nut van die gedachten. Zonder Worm stapt hij zomaar op twee boeven af en springt hij in een gracht. Hij heeft Worm nodig om hem af en toe te waarschuwen voor gevaar, maar leert ook goed na te denken wanneer hij wel en niet naar Worm moet luisteren.

Het verlies van Romans zusje heeft op elk gezinslid een andere impact, maar één ding is voor hen hetzelfde: niemand praat over Stanzi. Als in de buurt een grote brand uitbreekt, is dat het gesprek van de dag in het dorp. Roman wordt door Kevin meegesleept naar de jeugdbrandweer, waar bij elk bezoek de associatie van brand aan paniek iets verzwakt. Als Kevins jongere zusje Shirley betoverd wordt door het vioolspel van Romans moeder, betovert Shirley haar net zo terug met haar gelijkenis aan Stanzi. Ook één van Romans broers lijkt zich voorgenomen te hebben om toch over hun zusje te praten, en zoekt vaker connectie binnen het gezin. Zo ontdooit het gezin langzaam, zodat ze een volgende stap kunnen zetten in hun rouwproces.

Ella's wereld wordt iets groter als ze Quin ontmoet. De vijftienjarige dochter van een graaf zegt tegen Ella dat alles kan, ook al is haar been vergroeid na een jaar in de ijzeren long. Of je uit een arm of rijk gezin komt maakt niet uit als elke nacht bommen vallen. Aan het begin van dit verhaal leeft Ella van dag tot dag, ervan overtuigd dat haar been maakt dat zij niets kan bereiken in het leven. Maar door de gesprekken met Quin, Jay, en Quins broer ontdekt ze dat dat niet zo hoeft ze zijn. Ze vindt haar stem en schrijft over haar ervaringen. Dit boek laat zien dat de grenzen tussen sociale groepen (arm en rijk, wel/niet lichamelijk beperkt of seksualiteit) net zo echt zijn als je ze zelf maakt.

Een verhaal over anders zijn, en er niet bij horen. Moederkip Vera en haar kuikens zien Vonk, het vossenjong, als deel van de familie. Maar de andere kippen zien dat niet zo. Ze hebben negatieve ervaringen met vossen, dus geloven dat ze Vonk net zo'n gevaarlijke rover is - ook al doet hij geen vlieg kwaad. Ze besluiten dat Vonk weg moet, en Vera en Vonk vertrekken. Als Vonk uiteindelijk terugkomt, precies op tijd om de kippen te redden van een havik, mag hij toch blijven. Dit verhaal wekt empathie op voor anders zijn, en leert je dat angst vanuit vooroordelen ongegrond is.

De briefjes die Pelle's vader aan hem heeft nagelaten sturen hem op een mooie manier in zijn rouwproces. Het jaar sinds de dood van zijn vader heeft het leven voor Pelle en zijn moeder haast stilgestaan. Pelle is een slimme jongen, en als hij gedachten of gevoelens opmerkt die hem verdrietig maken, leidt hij zichzelf af met feitjes. Dat werkt, maar niet op de lange termijn. Dankzij de briefjes leert Pelle ruimte te geven aan zijn gevoelens, hij leert te huilen en hij leert dat het leven door moet gaan. Hij en zijn moeder komen in contact met allerlei mensen, die de kleur terugbrengen in hun leven. Een echte tranentrekker over een vader die zijn zoon en vrouw na zijn dood door hun rouwproces heen helpt.

Een avontuurlijk sprookje vol humor, over een bijdehand prinsesje dat niet gelooft in draken, heksen, of dat haar zus niet meer leeft. Onderweg leert Lava dat het helpt om te praten over je gevoelens, dat ze zichzelf niet moet verliezen, en dat de dood van haar zus niet haar schuld is.

Dit verhaal gaat zoals de titel al verklapt over oplossingen. Nina, Alfa en Ruben willen het ministerie opnieuw oprichten en om dat te doen moeten ze drie problemen oplossen. Maar er zijn wel regels, bijvoorbeeld dat ze niet iemand in de weg mogen zitten om iemand anders te helpen. Ze mogen dus niets doen om de pestkop Sophia een lesje te leren, maar ze mogen wel iets liefs doen voor een meisje dat door Sophia gepest wordt. Dit verhaal moedigt echt aan tot sociaal gedrag, zonder daar iets voor terug te vragen. Verder is er ook sprake van diversiteit, zonder dat dat er te dik bovenop ligt. Nina's beste vriendin Alfa is bruin en vertelt dat ze daar vroeger mee werd gepest. De drie ontwikkelen een fijne, warme vriendschap, met een gedeelde passie voor het helpen van anderen.

Door tegen Misjka te praten, ontdekt Roya dat ze nog maar weinig weet over de vlucht. Ze vraagt haar broers om erover te vertellen, want 'Misjka wil het weten'. Zo leren Roya en haar familie om meer over de zware reis te praten. Dit boek helpt om het perspectief van een gezin dat heeft moeten vluchten te begrijpen, en om mee te leven.