Diversiteit en inclusie in kinderboeken

Indirect contact: de Contact Theorie in kinderboeken

​

Indirect contact heeft verschillende vormen. Bijvoorbeeld het contact dat je hebt met vrienden van jouw vrienden. Zelf praat je niet vaak met hen, maar van jouw vrienden hoor je leuke verhalen. Dat kan je mening over hen beïnvloeden (Zhou e.a., 2019).

 

Een andere vorm is plaatsvervangend contact. Als je je verplaatst in iemand anders, die positief contact heeft met iemand uit een andere sociale groep. Bijvoorbeeld door het lezen van een boek of kijken van en film waarin de hoofdpersoon positief contact heeft met leden van een andere groep. Onderzoek laat zien dat ook dat plaatsvervangende contact effect heeft (Vezzali et al., 2012; Vezzali, et al., 2015; Joyce & Harwood, 2012; Cameron & Rutland, 2006; Mazziotta et al, 2011).

​

Onderzoek naar de boeken over Harry Potter (J.K. Rowling)

Kinderen (10-11 jaar) die stukken van Harry Potter lazen die specifiek over vooroordelen gingen, hadden daarna minder vooroordelen. Vezzali en collega's (2015) vonden dat de boeken een positief effect hebben op het gevoel van de kinderen over verschillende gestigmatiseerde groepen zoals immigranten, mensen die homoseksueel zijn en vluchtelingen. Opvallend is dat de Harry Potter-boeken niet specifiek over deze groepen gaan. Dit onderzoek laat dus zien dat boeken ook effect hebben op het gevoel over andere sociale groepen dan de groep die voorkomt in het verhaal. Het effect was het grootst als het kind zich kon identificeren met de hoofdpersoon, en zich niet kon identificeren met de antagonist (dat is de slechterik). Olhova en collega's (2022) zagen bovendien dat dit effect groter werd, als in de klas na het lezen ook werd nagepraat over het boek. 

​

Leeftijdsverschil en beschrijving van personages

De manier waarop personages worden beschreven, heeft verschillende effecten op verschillende leeftijden (Cameron en Rutland, 2006). Allereerst is het belangrijk dat het voor de lezer duidelijk is dat een personage bij een 'andere groep' hoort dan de hoofdpersoon. Vervolgens zijn er twee manieren om het personage te beschrijven: 1) typisch en duidelijk lid van die groep, of 2) als individu met eigen persoonlijkheid. Volgens Cameron en Rutland (2006) werken beide manieren, maar de eerste heeft een kleiner effect op kinderen onder de acht jaar.

​

Empathie en inlevingsvermogen

Daarnaast speelt ook empathie een grote rol. Decety en Cowell (2014) beargumenteren dat inlevingsvermogen kan leiden tot begrip van de emoties van een ander. Je verplaatsen in het perspectief van iemand uit een andere sociale groep, kan zorgen dat je minder gelooft in stereotypes en vooroordelen over die groep. Het kan er ook voor zorgen dat je positiever denkt over die groep. Het onderzoek van Olhova en collega's (2022) laat ook zien dat het effect er alleen was als de lezer zich inleeft en invoelt.